atrakcje turystyczne - województwo małopolskie

Zator – poznaj stolicę dawnego Księstwa Zatorskiego i jej okolice

Kała Anna - .
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
Ratusz w miejscowości Zator

Maleńkie miasteczko Zator: na nieco ponad 11 km2 mieszka niewiele ponad 3,5 tys. mieszkańców. Urokliwy ryneczek w samym centrum przyciąga estetyką, a wzrok błądzi po drewnianych stoiskach posadzonych wokół placyku, które swój podwoje otwierają w odbywające się rok rocznie Zatorskie Dni Karpia. Można tu dotrzeć z czterech stron: kwadratowy kształt rynku dodaje całości harmonii, a objeżdżając go samochodem (wokół placyku krzyżują się drogi nr 28 i 44) należy zwracać uwagę na organizację ruchu, gdyż skwer nie został wykorzystano jako punkt wyjścia do ronda.

Czy wiesz, że...

Dokumentem datowanym na dzień "10 listopada 1292 roku" Mieszko cieszyński i pan na Oświęcimiu nadał Zatorowi prawa miejskie. W latach 1312 – 1317 z podziału księstwa cieszyńskiego powstało księstwo oświęcimskie, a w 1445 roku z podziału tego księstwa powstało Księstwo Zatorskie; miasto Zator awansowało wtedy do miana jego stolicy. Pierwszy księciem zatorskim był Wacław, który obwarował miasto, poszerzył jego granice i rozpoczął budowy zamku. Wtedy też Zator jako miasto graniczne między księstwem opolskim, a dzielnicą krakowską, strzegł szlaku handlowego wiodącego z Karkowa na Śląsk.

Wszystko mamy tutaj na wyciągnięcie ręki. Niewielki parking pozwala przycupnąć w okolicy Urzędu Miasta mieszczącego się w zabytkowym Ratuszu (1903 r.) po zachodniej części ryneczku. Budynku nie można przeoczyć, gdyż jest bardzo charakterystyczny: wybudowany z cegły z profilowanym gzymsem oddzielającym poszczególne kondygnacje. Całość wieńczy metalowa wieżyczka z orłem. Na fasadzie znajduje się herb miasta, nadany przez cesarza Franciszka II Habsburga: na czerwonym polu trzy wachlarzowo ułożone miecze. Na fasadzie od strony parkingu widnieje widoczna z daleka przepiękna płaskorzeźba, oświetlona w nocy, a przedstawiająca gminę z lotu ptaka. Po przeciwnej stronie majestatycznie wznosi się Kościół p.w. Św. Wojciecha i Jerzego. Powstał on w miejscu świątyni romańskiej wzmiankowanej już w 1292 r. i zaliczany jest do I klasy zabytków. Strzelisty gotyk widoczny jest już w rysach zewnętrznych świątyni wybudowanej z cegły na solidnym kamiennych fundamentach. Na ścianach nawy głównej widnieją odsłonięte podczas ostatniej renowacji freski, a mozaika EcceHomo z XVI w. zmusza niejako do cichości i szacunku wobec tego miejsca. W bezpośrednim sąsiedztwie widoczne są pozostałości murów i pałac: pierwotnie zamek książęcy o cechach obronnych, siedziba zatorskich książąt, później starostów. Właścicielami tego zabytku klasy I byli m.in. Duninowie, Poniatowscy, Tyszkiewiczowie, Wąsowiczowie, Potoccy. Pałac, głównie sale na parterze: myśliwska, złota, paprociowa, bluszczowa, udostępniany jest zwiedzającym. Wokół rynku jest kilka sklepów, restauracja i pub, a samochód można zostawić nie tylko pod Urzędem Miasta, ale również w sąsiedztwie kościoła, lub na okolicznych uliczkach. Po trudach zwiedzania można odpocząć na ławeczkach rozstawionych wokół skweru (bezpłatny dostęp do Internetu: HotSpot_Zator) lub przespacerować się Aleją Lipową w cieniu 150 – letnich lip. Miasto Zatorb nie doczekało się jeszcze swojej monografii, niemniej wart polecenia jest tytuł Osiem wieków historii i kultury miasta Zatora i regionu, red. Tomasz Gąsowski, współpraca Przemysław Stanko, zbiór artykułów i prelekcji z konferencji zorganizowanej w 2006 r w Zatorze, a dotyczących dziejów tego małego małopolskiego miasteczka.

Pałac zatorski nie jest jedynym w okolicy. Obszar byłego Księstwa Oświęcimsko – Zatorskiego to rozsiane po wioskach pałace z kompleksem parkowym, często niestety zaniedbane i popadające w ruinę. Przepiękne litografie zamków i fortalicji z tego terenu świadczące o ich dawnej świetności zawarł Marian Kornecki w publikacji „Zamki i dwory obronne ziemi krakowskiej”. Warto jednak, będąc w Zatorze, podjechać do oddalonych o niecałe 5 min. Graboszyc (wzdłuż drogi nr 28). W miejscu gdzie stoi obecnie graboszyckie fortalicjum zbudowane ok. 1575 r. przez Dziwisza Brandysa stał kiedyś mały gotycki zamek. Właścicielami dworu od 1626 r. byli: Jan Cichocki, Tomasz Russocki, rodzina Porębskich i Krasińskich. Wokół budowli widać pozostałości suchej fosy, w której znajdują się dwa wejścia do podziemnych korytarzy zawalonych w latach 60-tych. Całość otacza park ze starym pomnikowym starodrzewiem. Od 2002 r. dwór znajduje się w rękach prywatnych. Ruiny lub pozostałości posiadłości magnackich i książęcych znajdują się również w Osieku, Polance Wielkiej, Głębowicach. Późniejszy historycznie zespoły pałacowo – parkowe w Paszkówce (obecnie hotel) i Kopytówce (obie przy zjazdach z drogi 44 Zator – Kraków). Zespół dworsko – parkowy w Kopytówce pochodzi z II poł. XIX w. W jego skład wchodzi murowany dwór z oficyną i spichlerzem oraz stajniami. W wieżyczce mieści się kaplica, która do dziś zachowała swój pierwotny wystrój. Według legendy, w 1641 r. Stanisław Paszkowski podczas modlitwy zauważył spływające z oczu Matki Bożej krwawe łzy. O zdarzeniu został powiadomiony biskup krakowski. Poproszono właściciela, by podarował obraz kościołowi w Marcyporębie. Tradycja głosi, że Stanisław Paszkowski wyruszył z obrazem do Marcyporęby, jednak w czasie podróży poczuł, że jakaś siła kieruje go w zupełnie inną stronę, niż zamierzał. Wędrując, dotarł do sanktuarium kalwaryjskiego. Zrozumiał wtedy, że wolą Bożą jest, aby wizerunek płaczącej Matki Bożej spoczął właśnie w klasztorze w Kalwarii Zebrzydowskiej.

{module [646]}

Tags: małopolskie nad jeziorem dolina karpia

Znajdź nas na Facebooku